Nie wiedzieć czemu folklor – podstawa narodowej tożsamości i źródło inspiracji dla największych rodzimych twórców, takich jak Chopin, Moniuszko, Szymanowski czy Lutosławski, w polskim szkolnictwie muzycznym jest dziedziną dość zaniedbaną i traktowaną marginalnie. Kiedy w krajach sąsiednich, na Słowacji czy Ukrainie, muzyczna młodzież równolegle z innymi przedmiotami muzycznymi uczy się grać na swoich instrumentach ludowych i zapoznaje się z folklorem własnego kraju, naszym uczniom wspomina się tylko mimochodem o ludowych korzeniach chopinowskich mazurków, czy góralszczyźnie „Harnasi“.
Potrzebę wypełnienia tej ewidentnej luki edukacyjnej zauważyła dyrektor Szkoły Muzycznej I i II Stopnia im. Bronisława Rutkowskiego w Krakowie pani Marta Nowaczyk-Łapińska, wprowadzając do oferty edukacyjnej szkoły unikatowy w skali całego kraju fakultet muzyki etnicznej, na którym uczniowie poznają tajniki gry na rodzimej suce biłgorajskiej czy bułgarskiej gadułce. Zbiegło się to jednocześnie z inicjatywą nauczycieli szkoły: piszącej te słowa Darii Onderki-Woźniak i Grzegorza Łobodzińskiego, stworzenia projektu związanego z problemami szeroko pojętego folkloru w edukacji muzycznej. Tak oto powstał projekt w programie Erasmus+ „Muzyka narodowa krajów Europy jako perspektywa edukacyjna i zawodowa młodzieży muzycznej“, którego celem jest rozszerzenie międzynarodowej współpracy edukacyjnej oraz wzbogacenie kształcenia o nowy, wartościowy repertuar muzyki etnicznej Polski, Węgier i Bułgarii, wykorzystany w przyszłości w programach nauczania każdego z partnerów. Do udziału w projekcie zaproszono zaprzyjaźniony krakowski SOSW (Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Niewidomych i Słabowidzących) oraz szkoły z Burgas (NUMSI „Prof. Pancho Vladigerov“) i Budapesztu (A KobanyaiIfjusagZeneiNeveleseertAlapitvany), w których zajęcia z folkloru, zgodnie zresztą z narodowymi systemami edukacyjnymi, są przewidziane w obowiązującej siatce godzin. Nic zatem dziwnego, że folklor jest tam wciąż żywy i popularny, zwłaszcza w Bułgarii, gdzie z powodzeniem funkcjonują szkoły muzyczne o całych folklorystycznych profilach.
Podczas trwania projektu, w okresie od 01.10.2017 do 15.10.2019 r., przewidziano m.in. trzy Międzynarodowe Spotkania Projektowe oraz trzy tygodniowe mobilności uczniów i nauczycieli, kolejno do Budapesztu (czerwiec 2018), Burgas (wrzesień 2018) i Krakowa (maj-czerwiec 2019), podczas których uczestnicy projektu będą prezentować muzykę narodową własnego kraju oraz poznawać folklor i muzykę nim inspirowaną, a także systemy edukacyjne krajów partnerskich. W programach mobilności znajdą się m.in. warsztaty chóralne, orkiestrowe, instrumentalne i taneczne, z nauką węgierskiego czardasza, bułgarskiego horo, czy polskiego poloneza włącznie, a także multimedialne, interesujące dla szerokiej publiczności koncerty międzynarodowych mieszanych orkiestr, chórów i solistów oraz baletu z partnerskiej NUMSI w Burgas, które zostaną nagrane przez uczniów SOSW o specjalności technik realizacji dźwięku. Program wydarzeń uzupełni kontekst historyczny – przegląd muzycznych utworów inspirowanych folklorem od baroku po współczesność, w tym jazz i muzykę filmową oraz nauka ich stylowej interpretacji.
Między mobilnościami z kolei przewidziano internetowy kompozytorski konkurs „Folking z Erasmusem+” na najciekawszy utwór na temat wybranych polskich, węgierskich czy bułgarskich melodii ludowych. Ma on stymulować kreatywność młodzieży, przy czym efekty utworów zainspirowanych folklorem wybranego kraju partnerskiego i powstałych na styku kultur mogą być spektakularne. Może uda się z młodych, świeżych umysłów wykrzesać nowego „Krzesanego“? Regulamin konkursu dostępny jest na stronie Szkoły, zaś jego zwycięskie kompozycje zostaną wykonane podczas finałowego koncertu w Krakowie oraz wydane w specjalnej publikacji.
Popularyzacji tematyki folklorystycznej służą także liczne koncerty i warsztaty czy szkolenia organizowane przez SM im. Bronisława Rutkowskiego, która jest koordynatorem całości projektu w programie Erasmus+. W ramach np. cyklu „Dzieci Europy“ miały już miejsce warsztaty prowadzone przez dr hab. Marię Pomianowską, a poświęcone prezentacji historii i brzmienia tradycyjnych instrumentów etnicznych z Polski i różnych stron świata, jak również koncerty z udziałem chórów z Moskwy i Wersalu, w czasie których narodowa rosyjska czy francuska muzyka przeplatała się z polskimi melodiami ludowymi, a wspólne wykonanie „Czerwonego jabłuszka“ przy akompaniamencie suki biłgorajskiej pozostawiło z pewnością niezatarte wspomnienie u słuchaczy.
Wiosną 2018, w trakcie trwania prezydencji Bułgarii w Unii Europejskiej, planowane jest z kolei szkolenie poświęcone kulturze muzycznej tego kraju. Poprowadzi je rodowita Bułgarka, absolwentka partnerskiej szkoły w Burgas i AM w Krakowie, wykładowczyni Uniwersytetu Jagiellońskiego – dr Jordanka Georgieva-Okoń, a jej zajęcia z pewnością znajdą liczne grono młodych słuchaczy zafascynowanych oryginalnymi bałkańskimi melodiami i nierównomiernymi rytmami.
Pomyślano także o polskich melodiach ludowych zebranych przez patrona krakowskiej szkoły Bronisława Rutkowskiego. W nowych aranżacjach opracowanych przez jedną z koordynatorek projektu i nauczycielkę teorii Barbarę Bogunię znajdą stałe miejsce w repertuarze szkolnego chóru. Do tego należałoby jeszcze dodać warsztaty poświęcone nagrywaniu muzyki etnicznej, a poprowadzone z werwą przez młodych nauczycieli szkoły AleksandręKauf i Pawła Kostuja, czy spotkanie z zespołem TREBUNIE TUTKI, od pokoleń kultywującym i tworzącym muzykę opartą na góralskich korzeniach, itd., itd.., i okazuje się, że folklor może i wręcz powinien być obecny w szkole kształcącej przyszłych muzyków. Doświadczenia krajów uczestniczących w naszym projekcie wskazują na potrzebę kultywowania tradycji rodzimych, a jednocześnie poznawania i otwierania się na odmienne tradycje kultur innych. Uniwersalny język muzyki łączy różne narody we wspólnej Europie Ojczyzn bliskich sobie, a jednak jakże odmiennych, zapewniając im na trwale historyczną ciągłość.
P.S.
Wszystkich zainteresowanych projektem w programie Erasmus+ “ Muzyka narodowa krajów Europy jako perspektywa edukacyjna i zawodowa młodzieży muzycznej” , czy wydarzeniami i tematyce z nim związanymi, serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszego bloga /strona SM I i II st. im B. Rutkowskiego w Krakowie, zakładka Erasmus+ Folking/, a także do pisemnego kontaktu na adres:
Daria Onderka-Wozniak
– koordynator projektu i nauczyciel fortepianu w SM I i II Stopnia im. Bronisława Rutkowskiego w Krakowie.